Web uygulama geliştirmek sadece kodlama yapmakta öte önemli adımları dikkatle yapılması gereken bir proje yönetim işidir.
İçindekiler
Test ve Kalite Güvencesi
Web uygulaması geliştirirken test ve kalite güvencesi süreçlerinde dikkat etmemiz gereken konularla devam ediyoruz.
Neden web uygulamamızı test etmeliyiz ?
Web uygulamamızın her türlü koşula etkili çalışması, kararsız duruma düşmememsi, kullanıcıların uygulamaları mutlu ve verimli kullanması için olmazsa olmaz bir aşamadır.
Geliştirme açısında test işlemleri, yazdığımız kodların doğru çalıştığının yeni eklediğimiz kodların da tutarlılığı bozmadığını anlamamız için gereklidir.
1. Otomatik ve Manuel Testler
Otomatik Testler
Otomatik testler, yazılımın belirli bölümlerini otomatik olarak test eden kod parçacıklarıdır. Bu testler, yazılımın doğru çalışıp çalışmadığını hızlı ve tekrarlanabilir bir şekilde doğrular.
- Birim Testleri (Unit Tests): Uygulamanın en küçük parçalarını (genellikle fonksiyonlar veya metotlar) test eder. Her birimin bağımsız olarak doğru çalıştığından emin olun.
- Araçlar: Jest, Mocha, Jasmine (JavaScript), JUnit (Java), NUnit (C#).
- Entegrasyon Testleri (Integration Tests): Birimlerin birlikte nasıl çalıştığını test eder. Modüllerin entegrasyonunun sorunsuz olduğundan emin olun.
- Araçlar: Postman, SoapUI, JUnit (Java), PyTest (Python).
- Fonksiyonel Testler: Kullanıcının gerçekleştireceği işlemleri simüle ederek uygulamanın işlevselliğini test eder.
- Araçlar: Selenium, Cypress, Puppeteer.
- Sürekli Entegrasyon ve Teslimat (CI/CD) Testleri: Otomatik testleri sürekli entegrasyon (CI) süreçlerine entegre edin. Kod her değiştirildiğinde testlerin otomatik olarak çalıştırıldığından emin olun.
- Araçlar: Jenkins, Travis CI, CircleCI, GitHub Actions.
Manuel Testler
Manuel testler, bir testçinin uygulamanın farklı işlevlerini manuel olarak test etmesidir. Bu testler, kullanıcı deneyimini ve işlevselliği değerlendirmenin yanı sıra otomatik testlerin kaçırabileceği sorunları bulmak için önemlidir.
- Keşifsel Testler: Test edenlerin uygulamanın farklı bölümlerini rastgele ve yaratıcı bir şekilde keşfederek hata aradığı testlerdir. Planlı testlerin dışında, beklenmedik hataları bulmada etkilidir.
- Kullanılabilirlik Testleri: Gerçek kullanıcılarla yapılan testler. Kullanıcıların uygulamayı kullanırken yaşadıkları zorlukları ve deneyimlerini gözlemler.
- Regresyon Testleri: Yeni kod değişikliklerinin mevcut işlevselliği bozup bozmadığını kontrol eden testler. Özellikle, her yazılım güncellemesinden sonra yapılması önemlidir.
2. Performans ve Yük Testleri
Performans Testleri
Performans testleri, web uygulamanızın hızını, yanıt verme süresini ve genel performansını ölçmek için yapılır.
- Yanıt Süresi: Uygulamanın kullanıcı isteklerine ne kadar hızlı yanıt verdiğini ölçersiniz. Yavaş yanıt süreleri kullanıcı deneyimini olumsuz etkiler.
- Verimlilik: Uygulamanızın kaynakları (CPU, bellek, disk I/O) ne kadar verimli kullandığını değerlendireceksiniz. Gereksiz kaynak tüketimini en aza indirmeniz gerekir.
- Stres Testleri: Uygulamanın aşırı yük altında nasıl davrandığını test edin. Sistem sınırlarını ve kapasitesini belirlemek için kullanılır.
- Araçlar: Apache JMeter, Gatling, Locust.
Yük Testleri
Yük testleri, uygulamanın beklenen kullanıcı yükü altında nasıl çalıştığını test eder.
Simülasyon: Gerçek kullanıcı davranışlarını simüle ederek uygulamanın yük altında nasıl performans gösterdiğini test etmelisiniz.
Maksimum Kapasite: Uygulamanın ne kadar kullanıcı yükünü kaldırabileceğini belirleniz gerekir. Kullanıcı sayısının artması durumunda performansın nasıl etkilendiğini gözlemleyeceksiniz.
İyileştirme: Test sonuçlarına göre performans iyileştirmeleri yapmalısınız. Veritabanı optimizasyonları, önbellekleme stratejileri ve sunucu yapılandırmaları üzerinde çalışmanız gerekir.
- Araçlar: BlazeMeter, LoadRunner, NeoLoad.
3. Hata Ayıklama ve Sorun Giderme
Hata Ayıklama
Hata ayıklama, uygulamanızda bulunan hataları tespit etme ve düzeltme sürecidir.
- Debugging Araçları: Modern tarayıcıların geliştirici araçları ve IDE’lerde bulunan hata ayıklama araçlarını kullanabilirsiniz. Kırılma noktaları (breakpoints), çağrı yığınları (call stacks) ve değişken izleme (variable watch) gibi özellikleri kullanarak kodunuzu analiz edin.
- Araçlar: Chrome DevTools, Visual Studio Code, PyCharm, IntelliJ IDEA.
- Günlükler: Uygulamanızın farklı bölümlerine günlük (log) ekleyerek hata tespiti yapın. Hataların kaynağını ve nedenini belirlemek için detaylı günlükler kullanmanız gerekir.
- Araçlar: Log4j, Winston, Bunyan, Serilog.
- Versiyon Kontrolü: Git gibi versiyon kontrol sistemleri kullanarak değişiklikleri takip etmekte büyük fayda var. Geriye dönük olarak yapılan değişiklikleri inceleyerek hataların ne zaman ve nasıl ortaya çıktığını belirleyebilirsiniz.
Sorun Giderme
Sorun giderme, tespit edilen hataları düzeltme ve tekrar ortaya çıkmasını önleme sürecidir.
- Kök Neden Analizi (Root Cause Analysis): Hataların temel nedenini belirleyerek ve bu nedenleri ortadan kaldırın. Yüzeysel düzeltmeler yerine kalıcı çözümler sağlamalısınız.
- İzleme ve Uyarı Sistemleri: Uygulamanızı sürekli olarak izleyen ve hatalar veya performans sorunları ortaya çıktığında uyarı veren sistemler kurmak çok faydalıdır.
- Araçlar: New Relic, Datadog, Prometheus, Sentry.
- Dokümantasyon: Hata tespiti ve düzeltme süreçlerini dokümante edin. Bu, gelecekte benzer sorunların çözülmesini kolaylaştırır ve takım içinde bilgi paylaşımını sağlar.
Süreçlerin her birinde dikkatli ve titiz bir yaklaşım benimsemek, web uygulamanızın başarısını ve kullanıcı memnuniyetini artıracaktır. Test aşaması da bunlardan birisidir.
Devreye alma ve yayına geçiş
Web uygulamanızı geliştirdiniz, ilk sürümünüz hazır. Artık bu sürümün internette bir sunucuya yerleştirilmesi ve insanlara sunulma zamanı geldi.
Peki bu aşamada nelere dikkat etmeliyiz ? Aşağıda bu noktaları inceleyelim.
1. Dağıtım Süreçleri ve Araçları
Dağıtım Süreçleri
Dağıtım (Deploy) süreçleri, uygulamanın geliştirme ortamından üretim (canlı) ortamına taşınmasını kapsar.
- Aşamalı Yayına Alma (Staging): Geliştirme ve üretim ortamları arasında bir aşamalı ortam (staging) kullanarak tüm değişiklikleri yayına almadan önce test edebilirsiniz. Bu, hataların ve uyumsuzlukların tespit edilmesine yardımcı olur.
- Blue-Green Deployment: Yeni sürümü yayınlarken eski sürümü canlı tutarak geçişi sorunsuz hale getirebilirsiniz. Yeni sürümde sorun çıkarsa, hızlıca eski sürüme geri dönebilirsiniz.
- Canary Releases: Yeni özellikleri küçük bir kullanıcı grubuna sunarak aşamalı olarak dağıtın. Bu, potansiyel sorunları erken tespit etmenizi sağlayacaktır.
Dağıtım Araçları
Dağıtım işlemlerini otomatikleştirmek ve yönetmek için çeşitli araçları ve platformları kullanılabilirsiniz.
- DevOps Araçları: Jenkins, GitLab CI/CD, Travis CI, CircleCI gibi araçlar, kodun otomatik olarak test edilip yayına alınmasını sağlar.
- Containerization: Docker kullanarak uygulamanızı container’larda çalıştırın. Bu sayede uyulamanıza taşınabilirlik ve tutarlılık sağlayabilirsiniz.
- Orchestration: Kubernetes gibi araçlar, container’ların yönetimini ve ölçeklenmesini sağlar.
- Platform as a Service (PaaS): Heroku, AWS Elastic Beanstalk, Google App Engine gibi platformlar, altyapı yönetimini basitleştirir ve hızlı deploy süreçleri sağlar.
2. Sürekli Entegrasyon ve Sürekli Dağıtım (CI/CD)
Sürekli Entegrasyon (Continuous Integration - CI)
CI, geliştiricilerin sık sık küçük kod değişikliklerini ana kod tabanına entegre etmelerini sağlar.
Otomatik Testler: Her entegrasyon, otomatik testler tarafından doğrulanır. Bu, hataların erken tespit edilmesini sağlar.
Kod İncelemeleri: Kod değişiklikleri, diğer takım üyeleri tarafından incelenir ve onaylanır. Bu, kod kalitesini artırır.
Yapı (Build) Yönetimi: CI araçları, kodun her değişiklikten sonra otomatik olarak derlenmesini ve test edilmesini sağlar.
- Araçlar: Jenkins, Travis CI, CircleCI, GitLab CI.
Sürekli Dağıtım (Continuous Deployment - CD)
CD, kodun otomatik olarak test edilip onaylandıktan sonra üretim ortamına otomatik olarak dağıtılmasını sağlar.
Otomatik Dağıtım: Her başarılı kod değişikliği, otomatik olarak canlı ortama dağıtılır. Bu, dağıtım sürecini hızlandırır ve hatasız hale getirir.
Rollback Stratejileri: Yeni bir dağıtımda sorun çıkarsa, hızlıca eski sürüme geri dönmek için rollback stratejileri belirleyebilirsiniz.
Dağıtım İzleme: Dağıtım sürecini izlemek ve sorunları hızlıca tespit etmek için izleme araçları kullanabilirsiniz.
- Araçlar: Spinnaker, Octopus Deploy, GitHub Actions.
3. Canlı Ortamda İzleme ve Bakım
İzleme (Monitoring)
Canlı ortamda uygulamanızın performansını, kullanılabilirliğini ve güvenliğini izlemek için çeşitli izleme araçları kullanabilirsinizs.
- Uygulama Performans İzleme (APM): New Relic, Datadog, AppDynamics gibi araçlar, uygulamanızın performansını ve kullanıcı deneyimini izler.
- Log İzleme: Logları izleyerek uygulama hatalarını ve güvenlik sorunlarını tespit edin. Log yönetim araçları kullanarak logları merkezi bir yerde toplayarak ve analiz edebilirsiniz.
- Araçlar: ELK Stack (Elasticsearch, Logstash, Kibana), Splunk, Graylog.
- Kapsamlı İzleme: Sistemin tüm bileşenlerini izleyerek olası performans sorunlarını ve hataları önceden tespit etmelisiniz.
- Araçlar: Prometheus, Grafana, Nagios.
Bakım
Canlı ortamda uygulamanın kesintisiz ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamak için düzenli bakım yapmanız gerekir.
- Güncellemeler ve Yamalar: Yazılım ve altyapı bileşenlerini düzenli olarak güncelleyin ve güvenlik yamalarını uygulayın.
- Veritabanı Bakımı: Veritabanının performansını optimize edin. Yedekleme ve geri yükleme prosedürlerini düzenli olarak kontrol etmelisiniz.
- Performans Optimizasyonu: Düzenli performans testleri yaparak sistemin her zaman en iyi performansta çalıştığından emin olabilirsiniz.
- Yedekleme ve Kurtarma Planları: Veri kaybını önlemek için düzenli yedeklemeler yapın ve acil durum kurtarma planlarını hazırlayarak ve test edebilirsiniz.
Otomatik ve güvenilir deploy süreçleri oluşturmak, CI/CD araçlarını etkin bir şekilde kullanmak ve canlı ortamı sürekli izleyerek bakım yapmak, uygulamanızın güvenilir, performanslı ve kullanıcılar için sürekli erişilebilir olmasını sağlar.
Dijital Pazarlama ve Büyüme Stratejileri
Eğer web uygulamanızı şirket için intranet üzerinde kullanmak istiyorsanız bu bölümdeki bilgilere ihtiyacınız olmayabilir. Ancak girişiminiz web uygulamasını internet kullanıcılarına sunuyorsa onlara hazırladığınız ürününüzü tanıtmak zorundasınız.
Daha çok kullanıcının web uygulamanızı kullanması sağlamak için aşağıdaki adımlara dikkat etmenizde fayda var.
Dijital pazarlama, çeşitli dijital kanalları kullanarak hedef kitlenize ulaşmayı ve etkileşimde bulunmayı içerir. Bu kanallardan en önemli ve etkili olanların başında Arama motorları pazarlaması gelir.
Arama Motoru Pazarlaması (SEM)
Arama Motoru Pazarlaması (SEM), internet üzerindeki arama motorları aracılığıyla web sitelerinin ve ürünlerin tanıtımını yapmayı amaçlayan bir dijital pazarlama stratejisidir. SEM, organik arama motoru optimizasyonu (SEO) ile ücretli arama reklamcılığı (PPC) olmak üzere iki ana bileşenden oluşur.
SEO (Arama Motoru Optimizasyonu)
SEO, web sitenizin arama motoru sonuçlarında üst sıralarda yer almasını sağlamak için yapılan çalışmalara verilen isimdir.
- Anahtar Kelime Araştırması: Hedef kitlenizin hangi anahtar kelimeleri aradığını belirleyin ve bu kelimeleri içeriğinizde kullanın.
- Araçlar: Google Keyword Planner, Ahrefs, SEMrush.
- İçerik Optimizasyonu: İçeriklerinizi kullanıcılar ve arama motorları için optimize etmeniz gerekir. Başlık etiketleri, meta açıklamaları ve H1-H6 başlıkları gibi unsurlara dikkat etmelisiniz.
- Teknik SEO: Web sitenizin teknik altyapısını arama motorları için optimize etmelisiniz. Web sitenizin sayfa hızını artırın, mobil uyumluluk sağlayın ve site haritası oluşturarak bunu arama motorlarına bildirin.
- Araçlar: Google Search Console, Screaming Frog, GTmetrix.
- Backlink Oluşturma: Diğer güvenilir sitelerden sitenize yönlendiren bağlantılar (backlinks) elde etmek SEO işinin önemli bir parçasıdır. Kaliteli ve içeriğinizle alakalı sitelerden gelen backlinkler, sitenizin otoritesini artıracaktır.
- Yerel SEO: Eğer yerel bir hedef kitleniz varsa, yerel SEO stratejileri uygulamalısınız. Google My Business kaydı yapabilir ve yerel anahtar kelimeleri kullanabilirsiniz.
PPC (Tıklama Başına Ödeme) Reklamcılığı
Google Ads ve diğer platformlar aracılığıyla ücretli reklamlar verebilirsiniz. Hedefli reklam kampanyaları oluşturmalı ve performanslarını izlemelisiniz.
- Google Ads: En yaygın PPC platformlarından biri. Reklamverenler, belirli anahtar kelimeler için teklif verirler ve kullanıcılar bu anahtar kelimeleri aradığında reklamları görünür.
- Bütçe Yönetimi: Reklam kampanyaları için belirlenen günlük veya aylık bütçelerin yönetimi.
- Reklam Metni ve Görselleri: İlgi çekici reklam metinleri ve görselleri oluşturmak.
SEM’in Avantajları
- Hızlı Sonuçlar: Özellikle PPC kampanyaları ile hızlıca sonuç almak mümkündür.
- Ölçülebilirlik: Reklam kampanyalarının performansını detaylı analizlerle ölçmek ve optimize etmek mümkündür.
- Hedeflenebilirlik: Belirli demografik, coğrafi ve ilgi alanlarına göre hedefleme yapılabilir.
E-Posta Pazarlama
E-Posta Pazarlama, mevcut ve potansiyel müşterilere elektronik posta yoluyla gönderilen mesajlarla ürünlerin, hizmetlerin veya içeriklerin tanıtımını yapmayı amaçlayan bir dijital pazarlama stratejisidir.
E-Posta Pazarlamanın Temel Bileşenleri
E-Posta Listesi Oluşturma:
- Abone Listesi: Kullanıcıların gönüllü olarak e-posta adreslerini bıraktığı bir abone listesi oluşturmak.
- Lead Magnet: Kullanıcılara e-posta adreslerini bırakmaları için teşvik edici teklifler (örneğin, ücretsiz e-kitaplar, indirim kuponları) sunmak.
E-Posta Tasarımı ve İçeriği:
- Konu Başlıkları: Dikkat çekici ve açmaya teşvik eden konu başlıkları yazmak.
- İçerik: Değerli, bilgilendirici ve ilgi çekici içerikler hazırlamak.
- Görseller ve Videolar: E-posta içeriğini zenginleştirmek için görseller ve videolar kullanmak.
Gönderim Stratejisi:
- Zamanlama: E-postaların ne zaman gönderileceğini stratejik olarak belirlemek.
- Segmentasyon: Aboneleri ilgi alanlarına, demografik özelliklerine veya önceki etkileşimlerine göre segmente ederek kişiselleştirilmiş e-postalar göndermek.
Performans Analizi:
- Açılma Oranları (Open Rates): E-postaların kaç kez açıldığını ölçmek.
- Tıklama Oranları (Click-Through Rates): E-postalardaki bağlantılara kaç kez tıklanıldığını ölçmek.
- Dönüşüm Oranları (Conversion Rates): E-postaların hedeflenen eylemleri (örneğin, satın alma, kayıt olma) ne kadar gerçekleştirdiğini analiz etmek.
E-Posta Pazarlamanın Avantajları
- Doğrudan İletişim: Müşterilerle doğrudan iletişim kurma imkanı.
- Kişiselleştirme: E-postaların kişiselleştirilmesi sayesinde daha yüksek etkileşim oranları.
- Maliyet Etkinliği: Diğer dijital pazarlama yöntemlerine kıyasla daha düşük maliyetli.
Abonelere düzenli olarak değerli içerik sunan e-postalar gönderebilirsiniz. Kişiselleştirilmiş ve profil gruplarına uygun e-posta kampanyaları oluşturmalısınız.
Araçlar: Mailchimp, SendinBlue, HubSpot.
Sosyal Medya Pazarlama
Sosyal medya, geniş bir kitleye ulaşmak ve marka bilinirliğini artırmak için güçlü bir araçtır.
Platform Seçimi: Hedef kitlenizin en çok hangi sosyal medya platformlarını kullandığını belirleyin. Facebook, Instagram, Twitter, LinkedIn, TikTok gibi platformlar arasında doğru seçim yapın.
Düzenli Paylaşımlar: Sosyal medya hesaplarınızı düzenli olarak güncelleyin. Görsel içerikler, videolar, hikayeler ve canlı yayınlar gibi çeşitli formatları kullamalısınız.
Topluluk Yönetimi: Takipçilerinizle etkileşimde bulunmalısınız. Yorumlara yanıt verin, geri bildirimleri dikkate alın ve bir topluluk oluşturmaya bakın.
Reklam Kampanyaları: Sosyal medya platformlarında hedefli reklam kampanyaları oluşturun. Demografik bilgiler, ilgi alanları ve davranışlar gibi kriterlere göre hedefleme yapın.
- Araçlar: Facebook Ads, Instagram Ads, Twitter Ads, LinkedIn Ads.
İçerik Pazarlama
İçerik pazarlama, hedef kitlenize değerli ve ilgili içerikler sunarak etkileşimde bulunmayı hedefler.
- İçerik Planlaması: İçerik takvimi oluşturarak düzenli ve tutarlı içerikler yayınlayın. Mevsimsel olaylar, tatiller ve önemli tarihler için özel içerikler planlayın.
- Blog Yazıları: SEO uyumlu ve kullanıcılar için faydalı blog yazıları oluşturun. Uzun vadede organik trafiği artıracak içerikler üretin.
- Video İçerikler: Videolar, kullanıcıların ilgisini çekmek için etkili bir araçtır. Eğitim videoları, ürün tanıtımları, müşteri hikayeleri gibi çeşitli video içerikler oluşturun.
- Araçlar: YouTube, Vimeo, TikTok.
- E-kitaplar ve Beyaz Bültenler: Derinlemesine bilgi sunan e-kitaplar ve beyaz bültenler oluşturun. Bu içerikleri indirmek için kullanıcıların e-posta adreslerini toplayın.
- Web Seminerleri (Webinars): Uzman konuşmacılarla canlı web seminerleri düzenleyerek hedef kitlenize bilgi ve değer katın.
Kullanıcı Edinme ve Müşteri İlişkileri Yönetimi
Kullanıcı Edinme
Yeni kullanıcılar kazanmak, web uygulamanızın büyümesi için kritik öneme sahiptir.
- Kullanıcı Deneyimi (UX): Uygulamanızın kullanıcı dostu ve sezgisel bir tasarıma sahip olmasını sağlamaısınız. Kullanıcıların kolayca gezinebilmesi ve istediklerini hızlıca bulabilmesi önemlidir.
- Dijital Reklamlar: Google Ads, sosyal medya reklamları ve diğer dijital reklam kanalları aracılığıyla potansiyel kullanıcıları hedefleyin.
- SEO ve İçerik Pazarlama: Organik arama sonuçlarında üst sıralarda yer alarak ve değerli içerikler sunarak kullanıcıları çekin.
- Ağızdan Ağıza Pazarlama: Mevcut kullanıcılarınızın memnuniyetini artırarak onların uygulamanızı başkalarına tavsiye etmesini sağlamalısınız.
- Referans Programları: Kullanıcıların yeni kullanıcılar getirmesi için teşvikler sunan referans programları oluşturaiblirsiniz.
Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM)
Müşteri ilişkileri yönetimi, mevcut kullanıcılarla uzun vadeli ilişkiler kurmayı ve kullanıcı memnuniyetini artırmayı hedefleyen sistemlerdir.
- CRM Sistemleri: Kullanıcı bilgilerini, etkileşimleri ve geri bildirimleri izlemek için CRM sistemleri kullanın. Bu, kullanıcıların ihtiyaçlarını anlamanızı ve onlara daha iyi hizmet sunmanızı sağlar.
- Araçlar: Salesforce, HubSpot, Zoho CRM.
- Kişiselleştirilmiş İletişim: Kullanıcılara kişiselleştirilmiş e-postalar ve bildirimler göndererek onların ilgisini çekebilirsiniz. Kullanıcıların tercihlerine ve geçmiş davranışlarına göre özelleştirilmiş içerikler sunabilirsiniz.
- Destek ve Yardım: Kullanıcılara hızlı ve etkili destek sunarak memnuniyeti artırın. Canlı sohbet, e-posta ve telefon desteği gibi çeşitli kanallardan ulaşılabilir olmaya çalışın.
- Geri Bildirim Toplama: Kullanıcılardan düzenli olarak geri bildirim toplayarak uygulamanızı geliştirin. Anketler, incelemeler ve kullanıcı testleri gibi yöntemler kullanarak kullanıcı deneyimini iyileştirin.
- Sadakat Programları: Kullanıcı sadakatini artırmak için ödül ve teşvik programları oluşturmakta fayda var. Sadık kullanıcıları ödüllendirmek, onların uzun vadede uygulamanızı kullanmaya devam etmelerini sağlayacaktır.
Web uygulaması geliştirirken pazarlama ve büyüme stratejilerine odaklanmak, uygulamanızın kullanıcı tabanını genişletmek ve mevcut kullanıcıları elde tutmak için kritik aşamalardan birisidir. Bu bölümde dijital pazarlama ve büyüme stratejilerini anlatmış olduk.
Sonraki bölümler
- Web Uygulaması Geliştirme Rehber - Bölüm 4